Slimme keuzes voor de toekomst van energieopslag:
Hoe je met een flexibel EMS het meeste haalt uit je thuisbatterij
De energiemarkt is constant in beweging, en wat vandaag werkt, is morgen misschien niet meer de meest optimale keuze. Dit geldt zeker voor de manier waarop we energieopslagsystemen (EOS) gebruiken. Wie in de toekomst een thuisbatterij installeert, zoekt niet enkel naar een manier om de eigen zonne-energie optimaal te benutten. De echte uitdaging ligt in de slimme inzet van de technologie om meerdere verdienmodellen tegelijk te benutten. Deze flexibele benadering is de sleutel voor een succesvolle energieopslagstrategie.
Van statische naar dynamische oplossingen
Traditioneel werd de inzet van een thuisbatterij vaak beperkt tot één strategie: het maximaliseren van het eigen verbruik of het inzetten op markten zoals de onbalansmarkt. Maar de markt verandert snel, en de benadering die je kiest voor de inzet van een batterij moet zich flexibel aanpassen aan de veranderende eisen van de markt.
De echte waarde van een energieopslagsysteem ligt niet langer in het kiezen tussen één model, maar in de mogelijkheid om meerdere strategieën tegelijk te combineren. Deze benadering wordt ook wel 'value stacking' genoemd: het stapelen van meerdere verdienmodellen om het maximale rendement uit de batterij te halen.
De dynamiek van de markt: Salderen, onbalans en FCR
Met de huidige salderingsregeling kunnen huishoudens vaak makkelijk profiteren van het benutten van hun eigen zonnestroom. Maar vanaf 2027 zal de regeling verdwijnen, en moeten we ons richten op het zo efficiënt mogelijk benutten van goedkope energie, of dat nu uit de batterij komt of direct van de zonnepanelen. Dit betekent dat de focus weer verschuift naar zelfverbruik en optimalisatie, en dat de waarde van een EMS (Energy Management System) die flexibiliteit biedt, groter wordt.
Tegelijkertijd is de onbalansmarkt de afgelopen jaren een aantrekkelijke optie geweest voor veel huishoudens. De mogelijkheid om via passieve onbalans de batterij in te zetten en te profiteren van vergoedingen heeft de business case voor veel installaties versterkt. Toch moet men voorzichtig zijn: de marktomstandigheden veranderen. Met de verwachte vertraging van balanssignalen door TenneT en de verschuiving naar kwartierprijzen vanaf 2025, zal het moeilijker worden om winst te maken uit passieve onbalans.
Wat zijn FCR en aFRR?
In de toekomst zullen de markten voor FCR (Frequentie Controlediensten) en aFRR (automatic Frequency Restoration Reserve) steeds belangrijker worden. FCR is een dienst waarmee energiebeheerders helpen het elektriciteitsnet in balans te houden door snel extra vermogen te leveren of op te nemen, afhankelijk van de situatie op het net. Dit gebeurt op een veel kortere tijdschaal dan de passieve onbalansmarkt, waar het niet direct om snelheid gaat, maar om het 'meebewegen' met de netfrequentie.
aFRR is een verdere stap in het balanceren van het netwerk, waarbij de energievoorziening of -vraag automatisch wordt aangepast om een langdurige frequentieherstel te ondersteunen. In tegenstelling tot de onbalansmarkt, waar marktdeelnemers reageren op signalen van het net, vereisen FCR en aFRR dat de systemen proactief deelnemen aan het balanceren van het net, vaak met hogere eisen aan snelheid en flexibiliteit.
Met de overgang naar deze gereguleerde markten zal de nadruk verschuiven van het eenvoudig reageren op een onbalans naar het actief bijdragen aan de stabiliteit van het net.
Flexibiliteit als fundament voor succes
De sleutel tot succes voor de toekomst ligt niet in het kiezen van één specifieke markt, maar in de mogelijkheid om flexibel te reageren op verschillende marktomstandigheden. Een goed EMS moet in staat zijn om in te spelen op de fluctuaties van dynamische energieprijzen, de eisen van de onbalansmarkt, én de kansen die gereguleerde markten bieden.
Een EMS dat deze flexibiliteit biedt, is essentieel voor de lange termijn. Het systeem moet de mogelijkheid hebben om meerdere strategieën te combineren op basis van de specifieke situatie van de klant. Dit maakt het mogelijk om de batterij optimaal in te zetten, ongeacht de marktomstandigheden.
Piekvermijding en capaciteitsbeheer: De volgende fase
Een ander belangrijk aspect dat steeds relevanter wordt, is piekvermijding. De noodzaak om het energieverbruik te beheren tijdens piekuren is een steeds groter wordend vraagstuk, zowel voor netbeheerders als voor huishoudens. In landen zoals België wordt er al gewerkt met capaciteitstarieven die huishoudens aanmoedigen om hun maandpiek te beheersen. Nederland zou in de toekomst wellicht een vergelijkbaar systeem kunnen invoeren.
De integratie van piekvermijding in de strategie voor thuisbatterijen biedt zowel voor consumenten als netbeheerders voordelen. Een goed EMS kan niet alleen de batterij slim aansteken op basis van de energiemarkt, maar ook anticiperen op de pieken in het energieverbruik en het gebruik van de batterij optimaliseren om deze pieken te vermijden.
Het belang van de juiste technologie
De technologische basis van het systeem is cruciaal. Een slimme batterij kan pas zijn volledige potentieel benutten als het EMS optimaal is afgestemd op de marktvraag en -mogelijkheden. Dit betekent dat elke markt zijn eigen technische eisen stelt, zoals reactietijden, beschikbaarheidseisen en vermogensdrempels. Batterijen die bijvoorbeeld worden ingezet voor FCR moeten voldoen aan specifieke eisen wat betreft snelheid en betrouwbaarheid.
De focus ligt op een technisch goed onderbouwd systeem dat niet alleen de batterij optimaal benut, maar ook klaar is voor de toekomstige eisen van de energiemarkt.
Conclusie: Flexibiliteit is de toekomst
In de toekomst zal de waarde van een thuisbatterij niet alleen liggen in de hardware zelf, maar in de slimme aansturing die het mogelijk maakt om in te spelen op meerdere markten. Installateurs moeten ervoor zorgen dat ze systemen aanbieden die niet vastzitten aan één strategie, maar die in staat zijn om flexibel te schakelen tussen dynamische energieprijzen, onbalansvergoedingen en gereguleerde markten zoals FCR.
De batterij van de toekomst is een integraal onderdeel van een flexibele en dynamische energie-infrastructuur. Door de juiste keuzes te maken in de aansturing van het systeem, kunnen huishoudens hun energieverbruik optimaliseren en tegelijkertijd profiteren van de kansen die de energiemarkt biedt.